آزادسازی خرمشهر پس از 578 روز اسارت در جریان عملیات بیت‏المقدس (1361ش)

چهارمین مرحله عملیات پیروزمندانه بیت ‏المقدس در اول خرداد 1361 به قصد آزادسازی خرمشهر آغاز گشت. این عملیات که با رمز "یا محمدبن عبداللَّه(ص)" شروع شد در مراحل اولیه با تصرف پاسگاه مرزی کوشک همراه بود. همچنین ضربات هولناک و سختی بر تیپ‏ های گارد مرزی دشمن وارد آمد و تعداد کثیری از مزدوران بعثی به اسارت لشکریان جبهه توحید درآمدند که در میان آنها افسران عالی ‏رتبه رژیم بعثی نیز به چشم می‏خوردند. به دنبال این پیروزی‏ های بزرگ بود که خاکریزهای دشمن یکی پس از دیگری به تصرف قوای اسلام درآمد و فرماندهان مزدور عراقی در اوج وحشت و هراس، پی در پی فرمان عقب‏نشینی صادر می‏کردند. در ساعت 6 و 15 دقیقه بامداد روز یکشنبه دوم خرداد سال 1361 شمسی سپاهیان اسلام، خرمشهر را به محاصره خویش درآورند و دشمن زبون را که چاره‏ای جز فرار نداشت با بلندگو دعوت به تسلیم کردند. تا ساعت 9 بامداد بیش از 5/000 نفر از قوای کفر به اسارت رزمندگان اسلام درآمدند. روز سوم خرداد، مزدوران بعثی کفر به قصد باز پس‏گیری مناطق آزاد شده اقدام به پاتک نمودند که با هوشیاری دلاوران اسلام این پاتک دفع شد و تعداد زیادی از آنان کشته و زخمی و بیش از 3/000 نفر دیگر به اسارت درآمدند. الطاف و امدادهای غیبی الهی ادامه داشت تا این که خرمشهر پس از 578 روز اسارت در چنگال دشمن بعثی آزاد شد و به آغوش میهن اسلامی ایران بازگشت. نتایج نهایی عملیات بزرگ بیت المقدس عبارتند از: آزادسازی 5400 کیلومتر مربع از خاک میهن اسلامی از جمله خرمشهر و تأمین 180 کیلومتر خط مرزی؛ 19 هزار اسیر و 16 هزار کشته و زخمی از دشمن؛ انهدام 60 فروند هواپیما، 3 فروند هلی کوپتر، 418 دستگاه تانک و ده‏ها دستگاه خودرو؛ به غنیمت درآوردن یک فروند هلی کوپتر، 105 دستگاه تانک و نفربر، 95 هزار عدد انواع مین و هزاران قبضه سلاح انفرادی. سالروز آزادسازی خرمشهر، به عنوان یک روز ملی - مذهبی در کشور گرامی داشته می‏شود و از رشادت‏ها و شجاعت‏های رزمندگان اسلام و شهیدان سرافراز، تجلیل به عمل می‏آید. امام خمینی(ره) در این باره فرمودند: "خرمشهر را خدا آزاد کرد".

شرح کامل عملیات بیت المقدس

تحریم تنباکو و خلق حماسه سیاسی و اقتصادی در ایران

قرارداد اعطای امتیاز توتون و تنباکو که بین ناصرالدین شاه و ماژور تالبوت منعقد شد، در واقع دادن حق انحصاری خرید و فروش و تولید توتون و تنباکو در داخل و خارج به مدت 50 سال به تالبوت بود.

در ابتدا این قرارداد تنها در بعد اقتصادی به نظر می رسد، اما در بطن خود، ابزاری برای تسلط انگلیس بر ایران و بسط سیطره سیاسی بود. البته در حوزه اقتصادی نیز چنین قراردادی قابل تصور و باور نیست؛ چراکه این قرارداد نه تنها هیچ نفع اقتصادی برای ایران نداشت، بلکه سراسر ضرر و زیان بود.

 

روحانیت شیعه زمینه تسلط سیاسی انگلیس را بر ایران مشاهده می‌کرد

روحانیت شیعه در کنار سیطره اقتصادی این قرارداد، زمینه تسلط سیاسی انگلیس و استعمار را بر ایران مشاهده می کرد و ما شاهد هستیم که حکم تحریم تنباکو از جانب میرزای شیرازی صادر شد؛ حکمی که به فرموده امام خمینی (ره) در آن مرجعیت شیعه به استعمار انگلیس فهماند که با فتوای یک آقایی که در یک ده عراق سکونت دارد، می‌شود یک امپراتوری را شکست داد.

حکمی که امت مسلمان ایران منتظر آن بودند، بنابراین طبق عقایدشان چشم به مرجعشان می‌دوزند و طبق فرمایشات آن عمل می کنند؛ زیرا چنین کاری را وظیفه شرعی خود می دانند. صدور حکم و حمایت مردم توانست حماسه ای بیافریند که دشمن را وادار به تسلیم شدن کند. تا زمانی که این مردم این تبعیت را از علمای دین خود داشته باشند، مرجعیت شیعه نمی‌گذارد دشمن و ابرقدرت ها با ایران هر کاری که می خواهند، انجام دهند.

ماهیت اسلامی این نهضت، از جمله ویژگی‌های حاکم بر آن بود که به خلق حماسه هم در بعد سیاسی و هم در بعد اقتصادی منجر شد؛ ماهیتی که در مذهب شیعه، تبعیت امت از امام خود و در زمان غیبت از نایب او را در دستور کار قرار داده است. بر اساس این ماهیت، مرجعیت شیعه به دنبال بستن راه غلبه کفار بر مسلمانان است و با صدور حکم حکومتی و به تبع آن همراهی مردم، تحریم تنباکو با آن گستردگی اعمال شد.

 

از منظر اقتصادی توتون و تنباکو از مهمترین کالاهای تجاری و صادراتی ایران در آن زمان بود

از منظر اقتصادی توتون و تنباکو از مهمترین کالاهای تجاری و صادراتی ایران در آن زمان بود و حدود 200 هزار نفر به کشت و خرید و فروش این کالا مشغول بودند. به همین خاطر هم کشور روس و هم انگلیس برای فعالیت اقتصادی در این زمینه اقدامات جدی انجام دادند. انگلیس کمپانی رژی خود را برای گرفتن انحصاری امتیاز توتون و تنباکو به ایران فرستاد و روس نیز در منطقه ساوجبلاغ به فعالیت در این حوزه پرداخت.

مرجعیت شیعه در بعد اقتصادی نیز عوارض انعقاد قرارداد انحصار توتون وتنباکو را برای اقتصاد داخلی بخوبی درک کرده بود. مخالفت علما با این قرارداد بدین خاطر بود که قرارداد انحصار توتون و تنباکو اختلال در صادرات این کالا توسط تجار داخلی و نفوذ استعمار از این طریق بر اقتصاد کشور را به وجود می آورد. علما چنین حرکت استعماری را زمینه‌ای برای به وجود آمدن روندی مانند شکل گیری کمپانی هند شرقی این بار در ایران می دانستند.

با این شرایط در بسیاری شهرها اعتراض ها به اعطای امتیاز تنباکو، از جنبه اقتصادی به جنبه سیاسی غلبه پیدا کرد و حرکت همگانی مردم و تبعیت آنان از مرجع خود که در نوع خود در جهان دیده نشده بود، نگرانی و وحشت را در استعمار پیر انداخت.

اقدامی که تنها مرجعیت شیعه در انجام آن قادر است که اگر تبعیت مردم را نیز به همراه داشته باشد، می تواند به خلق حماسه بینجامد؛ حماسه‌ای که بهت دشمن و ناامیدی آن را به همراه خواهد داشت. برای مثال در همین تحریم تنباکو با حکم میرزای شیرازی، کمپانی انگلیسی ادامه کار در ایران را بی فایده دانست.

آثاری که تحریم تنباکو بر پیکره استعمار گذاشت، باعث شد آنان به دنبال علل چنین اقدام همگانی بروند که از جمله مهمترین آن تبعیت امت از مرجع شیعه خود است. استعمار با شناخت این موضوع در صدد قطع این رابطه و یا در آخر کمرنگ کردن آن برآمد. البته در نمونه‌های دیگر مانند تبعیت مردم از امام خمینی باعث شد اقدامات انگلیس در این راستا به نتیجه نرسد و حال می‌توان در انتخابات پیش رو نیز این حمایت مردم از مرجع خود را برای خلق حماسه شاهد بود.

 

تحریم تنباکو اقتدار دینی مردم و بینش بالای سیاسی مرجعیت شیعه را نشان داد

وجود انگیزه‌های مذهبی قوی برای مقابله با دشمن و همدلی توده مردم با علمای خود باعث شد نخستین حرکت گسترده موفقیت آمیز در برابر قدرت برتر جهان به وجود بیاید. در حقیقت تحریم تنباکو اقتدار دینی مردم و بینش بالای سیاسی مرجعیت شیعه را نشان داد.

غیرت دینی مردم ایران این اجازه را به آنان نمی داد که حکم مرجع خود را اطاعت نکنند. همچنین نقض این حکم چنان سنگین بود (محاربه با امام زمان) که حتی دربار قاجار نیز در اجرای آن درنگی نکرد. به همین دلیل ما شاهد تبعیت محض مردم از حکم میرزای شیرازی هستیم. تا جایی که لات های آن دوران گفتند: «ما عرق را علانیه و برملا می خوریم و از هیچ کس هم باکی نداریم، ولی چپق را تا آقا میرزا حلال نکند، لب نخواهیم زد... »

چیزی که عادت عمومی مردم ایران بود با حکم مرجع دینی کنار گذاشته شد و برای استعمار انگلیس از بزرگترین شکست‌ها بود.

در حقیقت نهضت تحریم تنباکو یک اقدام سیاسی علیه استعمار بود که با حکم عالم دینی و تبعیت امت مسلمان باعث ایجاد حماسه هم در حوزه سیاسی و هم در حوزه اقتصادی شد. در حوزه سیاسی بدین خاطر که دست انگلیس استعمارگر را از دخالت در امور مسلمانان کوتاه کرد و هم استقلال را به مردم برگرداند. همچنین این ایمان را در دل مردم بوجود آورد که می شود در برابر ابرقدرت ها نیز ایستادگی کرد. از نظر اقتصادی نیز ما شاهد رونق یافتن معیشت مردم هستیم.

خبرگزاری دانشجو

22 بهمن

انقلاب در خیابان روزولت Revolution on Roosevelt st

با زیرنویس فارسی:

دانلود مستند نیمه بلند “انقلاب در خیابان روزولت”، با کیفیت flv، حجم ۹۸ مگابایت

دانلود مستند نیمه بلند “انقلاب در خیابان روزولت”، با کیفیت mp4، حجم ۱۵۰ مگابایت

مستند نیمه بلند و انگلیسی زبان ”Revolution on Roosevelt st”، “انقلاب در خیابان روزولت”

انقلاب در خیابان روزولت، داستان مقدمات و پیامد های واقعه سرنوشت سازی است که صبح ۱۳ آبان سال ۵۹ در خیابان روزولت سابق تهران رقم زده شد و دو دوره جنگ سرد را به هم پیوند داد.

بیان استثنائی در قاعده دموکراسی که در هفت دهه اخیر بیشتر از قاعده رایج بوده است.

این اثر ۲۰ دقیقه زمان دارد.

Revolution on Roosevelt St., is the story of causes and consequences of a crucial event, occurred in the morning of 4^th of November on the former Roosevelt Street in Tehran, joining two major cold war eras each other.

It’s the explanation of an exception in the law of democracy, an exception which it has been more customary than the law itself in the past seven decades.

منبع: سفیرکلیپ

مستند نیمه بلند و انگلیسی زبان ”Revolution on Roosevelt st”، “انقلاب در خیابان روزولت”

 

انقلاب در خیابان روزولت، داستان مقدمات و پیامد های واقعه سرنوشت سازی است که صبح ۱۳ آبان سال ۵۹ در خیابان روزولت سابق تهران رقم زده شد و دو دوره جنگ سرد را به هم پیوند داد.

 

بیان استثنائی در قاعده دموکراسی که در هفت دهه اخیر بیشتر از قاعده رایج بوده است.

 

این اثر ۲۰ دقیقه زمان دارد.

رهبر معظم انقلاب: میرزا یک واحد مینیاتوری از جمهوری اسلامی را بنیان گذاشت

 

حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به کنگره بزرگداشت میرزاکوچک خان جنگلی با اشاره به اینکه منشاء حرکت میرزا کوچک خان یک منشاء صددرصد دینی و اعتقادی است تاکید کردند: ایشان یک واحد مینیاتورى را ایشان از نظام اسلامى و جمهورى اسلامى را در رشت و در همان محدوده‌ى خاصّ خودش - گیلان - به‌وجود آورده.

                                                          

قطعنامه 598 چگونه تصویب شد ؟

ویژه نامه دفاع مقدس

قطعنامه 598 چگونه تصویب شد ؟

اشاره

موضوع پذیرش قطعنامه 598 در طول سالیان گذشته همواره یکی از مباحث زنده تاریخ جنگ تحمیلی و دفاع مقدس است. در این عرصه، تاکنون پژوهشگران بسیاری به بحث نشسته اند و نویسندگان مختلفی، زوایا و ابعاد پذیرش قطعنامه 598 را تحلیل کرده اند، اما آنچه که مسلم است این موضوع همچنان یک مبحث زنده به شمار می رود و ناگفته های فراوانی در دل خود دارد. برخی از مهم ترین ابعاد پذیرش قطعنامه همچنان منتشر نشده است و طبعاً نمی توان درباره آن ابعاد، تحلیل مستندی را ارائه کرد؛ مانند خاطرات رهبر معظم انقلاب اسلامی از روند پذیرش قطعنامه 598 و زمینه های آن، اعضای شورای امنیت ملی و سایر دست اندرکاران امور دفاع مقدس در آن سالها با این حال، کوشش های محققان توانسته است به قدر مقدور به روایت ناگفته ها و تبیین زمینه های این تصمیم تاریخی بپردازد. پژوهش حاضر که از امروز به مناسبت «هفته دفاع مقدس» در صفحه پاورقی روزنامه کیهان منتشر می گردد، یکی از آثار محققانه در این حوزه است که مطالعه آن را به خوانندگان ارجمند توصیه می کنیم.

«دفتر پژوهش های مؤسسه کیهان» بر خود فرض می دارد تا از پژوهشگر ارجمند آقای کامران غضنفری به سبب نگارش این رساله پژوهشی- تاریخی سپاسگزاری کند و آماده دریافت و نشر دیدگاه های صاحبنظران در حوزه تاریخ انقلاب و دفاع مقدس اسلامی است.

مقدمه :

هنگامی که صدام حسین در سال 1359 با تشویق و تحریک آمریکا ، تجاوز به خاک جمهوری اسلامی ایران را آغاز کرد ، تصور می کرد که در ظرف یک هفته به عمر نظام جمهوری اسلامی خاتمه داده ، این کشور را متصرف خواهد شد . اما از آنجا که در محاسبات خود ، جایی برای ایمان و اعتقادات مردم این سرزمین و رهبری الهی امام خمینی (ره) باز نکرده بود ، ناباورانه با مقاومت سرسختانه مردان و زنان و پیر و جوان این کشور روبه رو شد و علی رغم هشت سال شرارت و جنایت و بهره مندی از انواع و اقسام حمایت ها و پشتیبانی های مالی ، نظامی ، اطلاعاتی ، اقتصادی و سیاسی آمریکا و پیمان ناتو و پیمان ورشو و همه مرتجعین منطقه ، نتوانست به اهداف شیطانی خود نائل گردد . در مقابل ، رزمندگان دلاور ایران اسلامی چنان عرصه را بر متجاوزین تنگ کردند که رژیم بعثی عراق در آستانه سقوط قرار گرفته بود . اما در سال پایانی جنگ ، صحنه به تدریج تغییر یافت و اوضاع چنان شد که بالاخره امام خمینی (ره) مجبور به پذیرش قطعنامه 598 و تن دادن به آتش بس تحمیلی گردید . این همان ماجرائی بود که امام خمینی از آن به سرکشیدن جام زهر تعبیر کرد .

اما چرا وضع به آنجا رسید ؟ چه افراد و جریان هایی در این ماجرا دخیل بوده ، امام خمینی (ره) را مجبور به سرکشیدن جام زهر کردند ؟ در این کتاب تلاش داریم تا پاسخ این سؤالات را بیابیم

قطعنامه 598 و علل تصویب آن در شورای امنیت سازمان ملل

در تاریخ 27 تیر ماه 1367 ، جمهوری اسلامی ایران قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل را پذیرفت . اما به راستی چرا این قطعنامه تصویب شد ؟ محتوای آن چه بود و آیا با منافع و اهداف جمهوری اسلامی ایران انطباق داشت ؟

سردار احمد سوداگر ( از فرماندهان دفاع مقدس ) در این رابطه می نویسد :

«در اواخر سال 65 و اوایل سال 66 ، چندین عملیات کوچک و بزرگ من جمله کربلای 4 ، 5 ، 10 و نصر 4 توسط نیروهای ایرانی طراحی و اجرا گردید . در عملیات کربلای 5 شدیدترین درگیری های طول جنگ در پشت دروازه های شهر بصره و تهدید بصره توسط ایران به وقوع پیوست . در این دوران ، موازنه قدرت به نفع ایران بود لذا از اسفند 65 یعنی پس از عملیات کربلای 5 ، تلاشی جهانی برای تهیه و تنظیم قطعنامه موسوم به 598 آغاز شد و در پایان تیر ماه 66 به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسید . هم زمان ، تلاش آمریکا برای افزایش تحریم اقتصادی و تسلیحاتی ایران نیز شدت گرفت . در این قطعنامه ، تصمیم به خاتمه دادن به منازعه ایران و عراق گرفته شد و آتش بس فوری و عقب نشینی به مرزهای بین المللی و اعزام تیم نظارت به مرزهای دو کشور مورد تأکید قرار گرفت ... اما ایران به دلیل برخی از ملاحظات سیاسی و نظامی ، ابتدا از پذیرش آن خودداری کرد و پیش شرط هایی را برای پذیرش آن عنوان کرد . »1

سردار علایی نیز در این مورد می گوید :

« زمانی که قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل تصویب شد ، ایران در اوج قدرت نظامی و پیروزی های متعدد بود . در این زمان مناطق فاو ، شلمچه ، حاج عمران و بسیاری از جبهه های غرب کشور در دست قوای ایران بود و طبیعتاً ایران در چنین شرایطی به دنبال آن بود که رژیم صدام حسین را وادار به تسلیم در برابر خواسته های خود نماید و فشار بر صدام را تا جایی ادامه دهد که آن رژیم اعلام کند معاهده 1975 را که از چند روز قبل از شروع جنگ ، آن را بی اعتبار اعلام کرده بود پذیرفته و معتبر اعلام کند . هم چنین مجامع بین المللی و کشورهای حامی صدام بپذیرند که رژیم عراق متجاوز و آغازگر جنگ بوده و هم چنین برای دریافت خسارات جنگ هم چارچوب و روشی تعیین شود . در چنین شرایطی ، قطعنامه تصویب شده 598 تا حدود زیادی به نفع دولت عراق بود . در بند اول قطعنامه آمده بود که ابتدا آتش بس برقرار و قوای نظامی طرفین به مرزهای کشور خود بازگردند . در بندهای بعدی نیز سایر موضوعات از جمله آزادی اسرا و حل و فصل اختلافات [ البته بدون ارائه هیچ راهکار مشخصی] پیش بینی شده بود . بنا بر این طبق شرایط موجود در قطعنامه ، همه چیز به نفع عراق تمام می شد بدون این که ایران امتیازی گرفته باشد .» 2

سردار احمد سوداگر نیز در مقاله دیگری می نویسد : «با نگاهی به 10 قطعنامه صادر شده از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد و بررسی حوادث قبل و بعد از صدور این قطعنامه ها مشخص می شود که در هیچ کدام از این قطعنامه ها تمامی شرایط مدون صدور قطعنامه توسط این شورا لحاظ نشده و تمهیدات لازم برای اجرای کامل آنها اندیشیده نشده بود . از طرفی با توجه به شرایط زمانی صدور این قطعنامه ها ، همگی آنان در زمانی صادر می شد که ایران در عرصه نبرد پیشرفت هایی به دست می آورد یا موازنه به نفع ایران رقم می خورد . بنا بر این صدور این قطعنامه ها در آن زمان ها نه تنها کمکی به ایران و خاتمه جنگ نمی کرد ، بلکه در جهت تضعیف طرف مظلوم جنگ و محدود کردن اقدامات دفاعی آن و حمایت و پشتیبانی تلویحی از متجاوز بوده است ».3

در آن زمان آمریکا تلاش می کرد که قطعنامه مذکور به گونه ای تنظیم شود که تحریم هایی را برای هر کدام از طرفین جنگ که با آتش بس موافقت نکند ، در نظر گیرد .اما با توجه به جمله بندی قطعنامه می توان گفت هدف اصلی در این میان ، ایران بوده است .4

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

کامران غضنفری- روزنامه کیهان

دفتر پژوهش های مؤسسه کیهان

1. احمد سوداگر . « 10 قطعنامه برای 8 سال دفاع» . روزنامه ایران . ویژه نامه سالروز پذیرش قطعنامه 598 ، 27 تیر 1389 ص 21

2. حسین علایی. « ناکارآمدی شورای امنیت موجب طولانی شدن جنگ شد ». هفته نامه مثلث . 4 مهر 1389 . ص 32

3. احمد سوداگر. « 10 قطعنامه تا 598 » . هفته نامه مثلث . 20 تیر 1389 . ص 39

4. سید اصغر کیوان حسینی. « سیاست خارجی آمریکا در مورد جنگ تحمیلی ». فصلنامه سیاست دفاعی . تابستان 1376 ص 123

پاورقی